Στόχος της έρευνας

Η παρούσα έρευνα πραγματεύεται τη στήλη των σημειωμάτων λογοτεχνικής κριτικής της Νέας Εστίας, του μακροβιότερου δηλαδή λογοτεχνικού περιοδικού της χώρας, από το 1927 έως το 1987, και διερευνά τη συμβολή της στη διαμόρφωση του λογοτεχνικού κανόνα. Μέσα από την εξέταση του πρωτογενούς υλικού (η αποδελτίωση του οποίου αποτελεί ξεχωριστό τμήμα της διατριβής) διερευνώνται τα αισθητικά και ιδεολογικά κριτήρια των διευθυντών και των κριτικών του περιοδικού και του βαθμού στον οποίο αυτά επηρέασαν την κριτική τους δραστηριότητα. Μελετάται, επιπλέον, η υποδοχή των έργων των σπουδαιότερων εκπροσώπων των ελληνικών γραμμάτων, καθώς επίσης και η συνακόλουθη σχέση περιοδικού και κριτικών με τα νέα ρεύματα και τις τάσεις τόσο στην ποίηση όσο και στην πεζογραφία. Έπειτα από το πρώτο κεφάλαιο, όπου επιχειρείται ο προσδιορισμός του όρου της λογοτεχνικής κριτικής, ο διαχωρισμός των ειδών της μέσω μιας διαχρονικής θεώρησής της, καθώς και η εστίαση στο είδος της επικαιρικής κριτικής (που αποτελεί και το αντικείμενο της διατριβής) συντελείται η μετάβαση στην αναλυτική μελέτη της στήλης των βιβλιοκρισιών που φέρει τον τίτλο «Τα βιβλία». Έτσι, στα επόμενα κεφάλαια εξετάζεται μια σειρά από ζητήματα που αφορούν τη θέση της στήλης στο περιοδικό, τη σταθερότητά της, τη δομή της, καθώς επίσης τα βασικά χαρακτηριστικά των σημειωμάτων των τακτικών μόνο κριτικών. Με βάση τη διερεύνηση των αισθητικών και ιδεολογικών κριτηρίων των συνεργατών κατά την άσκηση της κριτικής τους, εξετάζεται η ευρύτερη στάση της Νέας Εστίας απέναντι σε ποικίλα ανακύπτοντα ζητήματα. Μεταξύ αυτών η υποδοχή νεοεμφανιζόμενων συγγραφέων που καθιερώθηκαν με τα χρόνια στον λογοτεχνικό κανόνα, η στάση της απέναντι σε καθιερωμένες –τον καιρό άσκησης της κριτικής– μορφές της λογοτεχνίας, επίσης απέναντι σε καλλιτεχνικές πρωτοπορίες και μια σειρά επιμέρους παρουσιαζόμενων θεμάτων, όπως αυτό τη στρατευμένης τέχνης κ.ά. Στο δεύτερο μέρος της διατριβής περιλαμβάνεται αποδελτιωμένο το σύνολο των κριτικών σημειωμάτων του υπό εξέταση χρονικού διαστήματος σε καταλόγους. Η μέθοδος ταξινόμησης είναι χρονολογική (ανά έτος) των βιβλιοκρισιών ανά κριτικό και κρινόμενο συγγραφέα. Από την επεξεργασία των αριθμητικών δεδομένων του δεύτερου αυτού τμήματος της διατριβής, καθώς και από την αξιολόγηση των ποιοτικών δεδομένων του πρώτου μέρους, αναδεικνύεται η ευρύτερη θέση και σημασία της στήλης κριτικής της Νέας Εστίας ως καθοριστικού φορέα εξελίξεων στην πνευματική σκηνή, αλλά και ως πολύτιμου δείκτη των πρώτων αντιδράσεων, της υποδοχής δηλαδή συγγραφέων και έργων της νεοελληνικής λογοτεχνίας.